Warning, /education/kstars/po/pl/docs/kstars/spiralgalaxies.docbook is written in an unsupported language. File is not indexed.
0001 <sect1 id="ai-spiralgal"> 0002 0003 <sect1info> 0004 <author 0005 ><firstname 0006 >Mike</firstname 0007 > <surname 0008 >Choatie</surname 0009 > </author> 0010 </sect1info> 0011 0012 <title 0013 >Galaktyki spiralne</title> 0014 <indexterm 0015 ><primary 0016 >Galaktyki spiralne</primary> 0017 </indexterm> 0018 0019 <para 0020 >Galaktyki spiralne to duże zbiorowiska miliardów gwiazd, z których większość znajduje się w przestrzeni mającej kształt dysku, z jasnym, sferycznym centralnym zgrubieniem galaktycznym (jądrem) w środku. Od dysku odchodzą zwykle ramiona, na których znaleźć można najmłodsze i najjaśniejsze gwiazdy. Ramiona te odchodzą ze środka na kształt spirali dając galaktykom ich nazwy. Galaktyki spiralne mają wygląd podobny do huraganów. Są jednym z najpiękniejszych obiektów znajdujących się na niebie. </para> 0021 <para 0022 >Galaktyki klasyfikuje się za pomocą diagramu <quote 0023 >tuning fork</quote 0024 > (kamertonowego). Koniec kamertonu wskazuje <link linkend="ai-ellipgal" 0025 >galaktyki eliptyczne </link 0026 > w skali od najbardziej okrągłej, oznaczanej jako E0, do tej najbardziej spłaszczonej, oznaczonej jako E7. <quote 0027 >Zęby</quote 0028 > to miejsce, gdzie klasyfikowane są dwa rodzaje galaktyk: zwykłe spiralne oraz spiralne <quote 0029 >z poprzeczką</quote 0030 >. Galaktyka spiralna z poprzeczką to taka galaktyka, której jądro jest rozciągnięte w linię. Wygląda ona jakby rzeczywiście miała <quote 0031 >poprzeczkę</quote 0032 > w swoim środku. </para 0033 ><para 0034 >Obydwa rodzaje galaktyk spiralnych posiadają podkategorie w zależności od wyglądu <quote 0035 >jądra</quote 0036 >, całkowitej jasności oraz stopnia zawinięcia ramion spirali. Te cechy są powiązane, tak więc galaktyka Sa posiada duże jądro, wysoką jasność oraz zwinięte ramiona spirali. Galaktyka Sb posiada mniejsze jądro, mniej jasne światło oraz luźniejsze ramiona niż Sa. Podobnie można opisać Sc i Sd. Galaktyki z poprzeczką posiadają taki sam schemat klasyfikacji i oznaczane są jako SBa, SBb, SBc i SBd. </para 0037 ><para 0038 >Istnieje jeszcze jeden rodzaj galaktyk o nazwie S0, który jest morfologicznie typem przejściowym pomiędzy galaktykami spiralnymi a eliptycznymi. Ramiona spiralne takiej galaktyki są tak zawinięte, że wyglądają jakby ich wcale nie było; galaktyki S0 posiadają dyski z umiarkowaną jasnością. Mają także proporcjonalnie bardzo duże jądro. </para 0039 ><para 0040 >Droga Mleczna, która jest domową galaktyką Ziemi i wszystkich gwiazd na naszym niebie, jest galaktyką spiralną. Uważa się, że zalicza się do galaktyk z poprzeczką. Jej nazwa, <quote 0041 >Droga Mleczna</quote 0042 > odnosi się do jasnej drogi, która jest widoczna na niebie. Jest to jej dysk galaktyczny, tak widoczny z naszej lokalizacji wewnątrz niego. </para 0043 ><para 0044 >Galaktyki spiralne są bardzo dynamicznymi obiektami. Są one źródłem powstawania nowych gwiazd, przez co zawierają wiele z nich w swoich dyskach. Jądra składają są ze starych gwiazd. Galaktyczne halo utworzone jest z najstarszych gwiazd we Wszechświecie. Formacja gwiazd na dyskach jest aktywna, ponieważ gaz i pył są tam najbardziej skoncentrowane; gaz i pył są podstawowym budulcem gwiazd. </para 0045 ><para 0046 >Nowoczesne teleskopy pozwoliły odkryć, że wiele galaktyk spiralnych galaktyk posiada w swoich centrach czarne dziury, których masy przekraczają masę miliardów Słońc. Zarówno eliptyczne, jak i spiralne galaktyki zawierają tego typu obiekty. W rzeczywistości, obecnie wiele astronomów wierzy, że <emphasis 0047 >wszystkie</emphasis 0048 > duże galaktyki zawierają ogromną czarną dziurę w swoim centrum. Uważa się, że Droga Mleczna posiada w swoim centrum czarną dziurę o masie miliony razy większej od masy gwiazdy. </para> 0049 0050 <tip> 0051 <para 0052 >Jest wiele doskonałych przykładów galaktyk spiralnych, które można odnaleźć w &kstars; i wiele z nich ma przepiękne zdjęcia dostępne w <link linkend="popup-menu" 0053 >menu kontekstowym</link 0054 >. Możesz je odnaleźć korzystając z okna <link linkend="findobjects" 0055 >Znajdź obiekt</link 0056 >. Oto lista kilku spiralnych galaktyk z wartymi uwagi obrazami: <itemizedlist> 0057 <listitem 0058 ><para 0059 >M 64, Galaktyka Warkocz Bereniki (typ Sa)</para 0060 ></listitem> 0061 <listitem 0062 ><para 0063 >M 31, Galaktyka Andromeda (typ Sb)</para 0064 ></listitem> 0065 <listitem 0066 ><para 0067 >M 81, Galaktyka Bodego (typ Sb)</para 0068 ></listitem> 0069 <listitem 0070 ><para 0071 >M 51, Galaktyka Wirowa (typ Sc)</para 0072 ></listitem> 0073 <listitem 0074 ><para 0075 >NGC 300 (typ Sd) [wykorzystaj odnośnik do obrazu DSS]</para 0076 ></listitem> 0077 <listitem 0078 ><para 0079 >M 83 (typ SBa)</para 0080 ></listitem> 0081 <listitem 0082 ><para 0083 >NGC 1530 (typ SBb)</para 0084 ></listitem> 0085 <listitem 0086 ><para 0087 >NGC 1073 (typ SBc)</para 0088 ></listitem> 0089 </itemizedlist> 0090 </para> 0091 </tip> 0092 </sect1>