Warning, /education/kstars/po/nl/docs/kstars/sidereal.docbook is written in an unsupported language. File is not indexed.
0001 <sect1 id="ai-sidereal"> 0002 <sect1info> 0003 <author 0004 ><firstname 0005 >Jason</firstname 0006 > <surname 0007 >Harris</surname 0008 > </author> 0009 </sect1info> 0010 <title 0011 >Sterretijd</title> 0012 <indexterm 0013 ><primary 0014 >Sterretijd</primary> 0015 <seealso 0016 >Uurhoek</seealso> 0017 </indexterm> 0018 <para 0019 >De tijd die we in het dagelijkse leven gebruiken is de zonnetijd. De basiseenheid voor het meten van de zonnetijd is de <firstterm 0020 >dag</firstterm 0021 >: dat is de tijd die (gemiddeld) verloopt tussen twee opeenvolgende doorgangen van de zon door dezelfde meridiaan (tussen twee middagen op dezelfde plaats), als gevolg van de rotatie van de aarde. Kleinere eenheden van de zonnetijd zijn slechts onderverdelingen van de dag: </para 0022 ><para> 0023 <itemizedlist> 0024 <listitem 0025 ><para 0026 >1/24 dag= 1 uur</para 0027 ></listitem> 0028 <listitem 0029 ><para 0030 >1/60 uur = 1 minuut</para 0031 ></listitem> 0032 <listitem 0033 ><para 0034 >1/60 minuut = 1 seconde</para 0035 ><para 0036 >Noot vertaler: De werkelijke zonnedag is niet steeds even lang, als gevolg van de elliptische baan van de aarde, en van de helling van de aardas ten opzichte van de ecliptica. Omdat een variabele daglengte maatschappelijk niet aanvaardbaar is gebruikt men de middelbare zon, een denkbeeldige zon die wel regelmatig loopt en die dus soms voor de ware zon uitloopt, en soms er achteraan. Het verschil kan ongeveer een kwartier bedragen, en is met een goede zonnewijzer duidelijk te constateren: die wijst de (lokale) ware zonnetijd aan.</para 0037 ></listitem> 0038 </itemizedlist> 0039 </para 0040 ><para 0041 >Tijdens een zonnedag draait de aarde iets meer dan de 360 graden (om zijn as), die je misschien zou verwachten. De aarde draait om de zon, en legt daarbij 360 graden (in zijn baan om de zon) af in 365,25 dagen. Als gevolg daarvan verplaatst de zon zich per dag iets minder dan een graad langs de ecliptica, van west naar oost. Daarom moet de aarde bijna 361 graden draaien van middag tot middag. </para 0042 ><para 0043 >In de Sterrenkunde hebben we te maken met de tijd die de aarde nodig heeft voor een volledige rotatie ten opzichte van de <quote 0044 >vaste</quote 0045 > sterren, en niet ten opzichte van de zon. Deze tijd noemen we een <firstterm 0046 >sterrendag</firstterm 0047 >. Bij benadering is een sterrendag ongeveer 4 minuten korter dan een zonnedag, vanwege die ene graad die de aarde extra moet draaien in een zonnedag. In plaats van een sterrendag te definiƫren als 23 uur 56 minuten (en met rare getallen te moeten gaan rekenen!!) worden sterrenuren en sterrenminuten op dezelfde manier gedefinieerd als bij de zonnedag. Dus is een zonneseconde ongeveer 1,00278 sterreseconde.</para 0048 ><para 0049 >Noot vertaler: 361/360 = 1,00278. </para 0050 ><para 0051 >De sterretijd is erg nuttig bij het vaststellen van de plaats waar een ster zich bevindt op een bepaald moment. Een volledige rotatie van de aarde duurt 24 sterrenuren, en op dezelfde manier is de hemelkaart verdeeld in 24 uren van <firstterm 0052 >Rechte Klimming</firstterm 0053 >. Dit is geen toeval, de lokale sterretijd (<acronym 0054 >LST</acronym 0055 >) is de Rechte Klimming van elk punt aan de hemel dat op dit moment door de <link linkend="ai-meridian" 0056 >lokale meridiaan</link 0057 > gaat. Dus een ster met een Rechte Klimming van 05h 32m 24s zal zich op LST 05:32:24 in uw lokale meridiaan bevinden (pal zuid of pal noord of in het zenit). Meer algemeen: het verschil tussen de <acronym 0058 >RK</acronym 0059 > van een object en de lokale sterretijd vertelt u hoever het object van de lokale meridiaan is verwijderd. Bijvoorbeeld: Met LST = 06:32:24 (1 sterrenuur later) zal hetzelfde object zich 1 uur Rechte Klimming ten westen van uw meridiaan bevinden, en dat komt overeen met 15 graden. Deze hoekafstand vanaf de lokale meridiaan heet de <link linkend="ai-hourangle" 0060 >uurhoek</link 0061 > van het object. Dus: Uurhoek = LST - RK, en wordt in westelijke richting gemeten in uren. </para> 0062 <tip> 0063 <para 0064 >De lokale sterretijd wordt door &kstars; getoond in het <guilabel 0065 >Tijdinformatievak</guilabel 0066 >, met de naam <quote 0067 >ST</quote 0068 > (u moet op dit vak dubbelklikken om de sterretijd te kunnen zien). Merk op dat de veranderende sterreseconden niet gelijk op lopen met de seconden van de Universele Tijd. In feite, als u de beide klokken een tijdlang volgt, kunt u opmerken dat de sterreseconden net iets korter duren dan de LT- en UT-seconden (dat duurt wel even, kijkt u over een half uur weer en merk op dat het verschil dan duidelijk is veranderd). </para 0069 ><para 0070 >Stel de kijkrichting in op het <link linkend="ai-zenith" 0071 >zenit</link 0072 > ( druk op de toets <keycap 0073 >Z</keycap 0074 > of kies het menu-item <menuchoice 0075 ><guimenu 0076 >Kijkrichting</guimenu 0077 > <guimenuitem 0078 >Zenit</guimenuitem 0079 ></menuchoice 0080 >). Het zenit is het punt aan de hemel <quote 0081 >recht boven uw hoofd</quote 0082 > en is een punt op uw <link linkend="ai-meridian" 0083 >lokale meridiaan</link 0084 >. Let nu op de Rechte Klimming van het zenit: die is exact gelijk aan uw lokale sterretijd. </para> 0085 </tip> 0086 </sect1> 0087