Warning, /education/kstars/po/nl/docs/kstars/precession.docbook is written in an unsupported language. File is not indexed.

 <sect1 id="ai-precession">
 <sect1info>
 <author
 ><firstname
 >Jason</firstname
 > <surname
 >Harris</surname
 > </author>
 </sect1info>
 <title
 >Precessie</title>
 <indexterm
 ><primary
 >Precessie</primary>
 </indexterm>
 <para
 ><firstterm
 >Precessie</firstterm
 > is de geleidelijke verandering in de stand van de draaiingsas van de aarde. De draaiingsas beschrijft hierdoor een (dubbele) kegelmantel en heeft daar elke keer bijna 26000 jaar voor nodig.Kijkt u maar naar een tol als u die laat draaien: de <quote
 >wiebelende</quote
 > beweging die u ziet tijdens het draaien wordt precessie genoemd. </para
 ><para
 >Omdat de stand van de draaiingsas van de aarde verandert, veranderen ook de plaatsen van de <link linkend="ai-cpoles"
 >hemelpolen</link
 > voortdurend. </para
 ><para
 >De oorzaak van de precessie van de aardas is ingewikkeld. De aarde is niet een perfecte bol, maar een beetje afgeplat, wat inhoudt dat de <link linkend="ai-greatcircle"
 >grootcirkel</link
 > langs de evenaar groter is dan de grootcirkels die door de polen gaan. En ook bevinden de maan en de zon zich niet in het equatoriale vlak van de aarde. Dat heeft tot gevolg dat naast een lineaire aantrekkingskracht er door zowel de zon als de maan ook een klein <emphasis
 >koppel</emphasis
 > op de afgeplatte aarde wordt uitgeoefend. Dit koppel op de draaiende aarde probeert de aardas om te trekken wat leidt tot de precessiebeweging.
 </para
 ><para
 >Noot: een koppel bestaat uit twee even grote tegengesteld gerichte krachten die niet in elkaars verlengde liggen. Een koppel probeert een lichaam te laten draaien. In het geval van de aarde "wil" de zon de aarde zo draaien dat het vlak van de evenaar door de zon gaat. Hetzelfde geldt ook voor de voor de maan. De krachten waar het hierom gaat zijn die op de extra bolling van de aarde rond de evenaar, en de reactiekracht die daarbij hoort (de aarde blijft op dezelfde afstand van de zon/maan).</para>
 <para
 >Noot: Een kracht uitgeoefend op de as van een draaiende tol zal de stand van die as wijzigen in een richting loodrecht op die kracht, in de draairichting. Een draaiende tol, die een beetje scheef staat, zal dus niet omvallen, zoals men zou verwachten, maar de rotatieas ervan zal een rondgaande beweging maken. Dit alles geldt ook voor de aarde, die eigenlijk ook een scheefstaande tol is. </para>
 <tip>
 <para
 >Oefening:</para>
 <para
 >Precessie is het makkelijkste te zien door naar de <link linkend="ai-cpoles"
 >hemelpool</link
 > te kijken. Om de pool op te zoeken, schakelt u naar Equatoriale coördinaten in het venster <guilabel
 >&kstars; instellen</guilabel
 >, waarna u op de &Up; drukt totdat het beeld niet meer beweegt. In het <guilabel
 >informatievak</guilabel
 > ziet u dan dat de declinatie +90 graden is, en de heldere ster Polaris (de poolster) moet u nabij het midden van het scherm kunnen vinden. Probeer nu met behulp van de linker- en rechter pijltjestoetsen het beeld te verplaatsen. Merk op dat het lijkt of de hemel rondom de pool draait. </para
 ><para
 >We zullen nu de precessie tonen door het jaartal te veranderen tot heel ver in de toekomst, waarna we zullen zien dat de hemelpool nu niet meer nabij de poolster is. Open het venster <guilabel
 >Tijd</guilabel
 > (<keycombo action="simul"
 >&Ctrl;<keycap
 >S</keycap
 ></keycombo
 >), en stel het jaartal in op 8000 (op dit moment kan &kstars; geen jaartallen aan die nog verder weg liggen, maar dit jaartal is meer dan voldoende voor ons doel). Merk op dat het getoonde hemelgebied nu ligt om een punt tussen de sterrenbeelden de Zwaan en Cepheus. Laat zien dat dit werkelijk de nieuwe pool is door het beeld naar links en naar rechts te verplaatsen. In het jaar 8000 zal de hemel rond dit punt draaien, en is de Noordelijke hemelpool niet langer in de buurt van de poolster. </para>
 </tip>
 </sect1>